ÖZLÜ DİŞ KLİNİĞİ
Bruksizm
Koruyucu veya önleyici ortodontik tedavi, gelecekte oluşabilecek ortodontik problemlerin erkenden teşhis edilmesini sağlamak, diş teli tedavisine gerek kalmadan dişlerin olması gereken düzene sahip olması için gereken müdahalelerin yapılmasıdır. Özellikle çocuklarda erken yaşlarda yapılacak kontroller ile ortaya çıkarılabilecek olan ortodontik problemler, bir diğer adı koruyucu ortodonti olan önleyici ortodonti sayesinde ortadan kaldırılabilir. Vaktinden erken kaybedilen süt dişlerinin yerine yapılan yer tutucular ile parmak emme ve hatalı yutkunma gibi dişlere zarar verebilecek kötü alışkanlıklar ortadan kaldırılarak dişlerin doğru şekilde sıralanması sağlanır. Koruyucu ortodontide, yapısı gereği uygulanan tedaviler uzun sürelidir.
Koruyucu ortodonti yaklaşımında diş hekimi, çocuk ve aile işbirliği büyük önem taşır. Ağız bakımı ve hijyenine gereken önem verilmediğinde çocuklarda erken süt dişi kayıpları yaşanabilmekte, bu da ortodontik bozukluklara yol açmaktadır. Doğru zamanda yapılacak müdahalelerle çocuğunuzun yaşam boyu sürecek güzel bir gülümsemeye sahip olması sağlanabilir. Ortodonti uzmanı çocuğunuzu tedavi ederken dişlerinin sağlığını, büyüme ve gelişimini takip eder. Diş, çene ve yüzde oluşabilecek bozukluk veya sapmaları izler, aileyi bu konuda bilgilendirir ve yönlendirir.
Aileler çocuklarında dengeli olmayan yüz ve çene yapısı, ağızdan solunum, çiğneme, konuşma ve kapanış fonksiyonlarında zorlanma, parmak emme, tırnak yeme, yanak ve dudak ısırma, aşırı ileride veya geride konumlanmış çene yapıları, önde konumlanmış dişler, alt ve üst çenelerdeki dişlerin temas etmemesi veya normal olmayan bir şekilde kapanması, süt dişlerinin erken ya da geç kaybedilmesi, çapraşık, yanlış yerde konumlanmış veya sürmemiş dişlerin varlığı gibi durumlarla karşılaştıklarında mutlaka bir ortodonti uzmanına başvurmalıdır.
Bu gibi ortodontik sorunların ortaya çıkmasında uzun uçlu biberonlar, yalancı emzik, parmak, dudak, dil emme ve ısırma, dili dişlerin arasına sıkıştırmak, yanlış yutkunma alışkanlıkları, diş sıkma ve gıcırdatma, tırnak yeme, ağızdan solunum gibi kötü alışkanlıklar rol oynar. Aileler bu tarz kötü alışkanlıklar konusunda dikkatli olmalı ve çocukta bunlardan herhangi birinin varlığını tespit ettiklerinde mutlaka bir ortodonti uzmanına görünmelidirler.
Koruyucu ortodontik tedaviler kapsamında, düzenli kontroller, dişlerin sürmesi ile ilgili kontroller, çürük dişlerin tedavisi, çürüklerin önlenmesi ile ilgili uygulamalar, gerekli süt dişlerinin çekilmesi, önleyici ortodonti apareylerinin kullanılması, erken süt dişi kayıplarında yer tutucu yapılması gibi yaklaşımlar söz konusudur.
Bruksizm ( diş gıcırdatma - diş sıkma), bilinçsiz olarak güçlü çene hareketlerinin neden olduğu çeneleri sıkma, diş leri gıcırdatma olayıdır.
Daha çok uyku sırasında meydana gelmesine rağmen, gün içinde stresin yoğun olduğu zamanlarda da olabilmektedir.
Toplumumuzda sık rastlanır. Genellikle bu alışkanlığa sahip bireyler bunun farkında değillerdir.
Bruksizm Sebepleri
- Stres. Vücutta stres belirtilerinin ilk görüldüğü yer ağız dokularıdır. Stres, bruksizmin hem oluş nedeni hem de olayın şiddetini artıran en önemli faktördür. Aşırı sinirli, hassas, titiz bir yapıya sahip olmak stresin kaynağı olabilir.
- Dişlerin kapanış şeklinin bozuk olması. Dişlerin diziliş ve sıralanışındaki bozukluklar (Malokluzyon) ve eksik diş lerden kaynaklanır.
- Yanlış çiğneme alışkanlıkları
- Santral sinir sistemi rahatsızlıkları
- Akut Travma (darbe)
Bruksizm kaynağı olarak birkaç sebep bir arada olabilir. Tedavi de buna göre belirlenir.
- Dişlerin kapanış şeklinin bozuk olması. Dişlerin diziliş ve sıralanışındaki bozukluklar (Malokluzyon) ve eksik diş lerden kaynaklanır.
- Yanlış çiğneme alışkanlıkları
- Santral sinir sistemi rahatsızlıkları
- Akut Travma (darbe)
Bruksizm kaynağı olarak birkaç sebep bir arada olabilir. Tedavi de buna göre belirlenir.
Bruksizm Belirtiler
1- Aşınma:Sürtünme sonucunda tüm dişlerin çiğneyici yüzü aşınabilir.
2- Kırılma:Dişleri sıkma ve gıcırdatma sonucunda ön diş lerin köşelerinde ve arka diş lerin çıkıntılı kısımlarında mikro çatlaklar oluşabilir. Röntgen ile saptanamayan bu çatlaklar zamanla büyüyerek diş lerin kırılmasına neden olabilir.
3- Hassasiyet:Özellikle soğuğa karşı hassasiyet gelişebilir. Ani diş sızlamaları olabilir.
4- Dişeti çekilmesi:İlerleyen yaşa bağlı diş eti çekilmesi ya da aşırı baskı uygulanarak yapılan diş fırçalaması haricinde, bruksizm hastalığı da diş eti çekilmesine neden olabilir. Farklı olarak çekilmenin yanısıra, dişin boynunda diş eti hizasında çentik şeklinde aşınmalar da görülebilir.
5- Sallanma:Gıcırdatma ile yaratılan aşırı basınç sonucu diş lerin köklerini saran ( diş-kemik arası) kas dokusu zedelenir, böylece kemik desteği azalır ve dişler sallanabilir. Bu durumu telafi etmek için dişlerin kökleri hizasında ekstra kemik çıkıntıları gelişebilir.
6- Dişeti kanaması:
7- Yanaklarda irritasyon (tahriş):Kasların aşırı faaliyeti sonucu, diş lerin birbirlerine temas ettikleri kapanış çizgisi hizasında, yanakların iç kısmında kabartı oluşabilir. Bu oluşum sonrası istemsiz yanak ısırma halleriyle karşılabilir.
8- Kas ve baş ağrısı:Özellikle şakak ve yanak bölgesindeki kasların aşırı çalışması bu bölgelerde kas ağrısına neden olabilir. Kas ağrısı zaman zaman baş ağrısı şeklinde kendini gösterebilir.
9- Çene ekleminde ağrı:
2- Kırılma:Dişleri sıkma ve gıcırdatma sonucunda ön diş lerin köşelerinde ve arka diş lerin çıkıntılı kısımlarında mikro çatlaklar oluşabilir. Röntgen ile saptanamayan bu çatlaklar zamanla büyüyerek diş lerin kırılmasına neden olabilir.
3- Hassasiyet:Özellikle soğuğa karşı hassasiyet gelişebilir. Ani diş sızlamaları olabilir.
4- Dişeti çekilmesi:İlerleyen yaşa bağlı diş eti çekilmesi ya da aşırı baskı uygulanarak yapılan diş fırçalaması haricinde, bruksizm hastalığı da diş eti çekilmesine neden olabilir. Farklı olarak çekilmenin yanısıra, dişin boynunda diş eti hizasında çentik şeklinde aşınmalar da görülebilir.
5- Sallanma:Gıcırdatma ile yaratılan aşırı basınç sonucu diş lerin köklerini saran ( diş-kemik arası) kas dokusu zedelenir, böylece kemik desteği azalır ve dişler sallanabilir. Bu durumu telafi etmek için dişlerin kökleri hizasında ekstra kemik çıkıntıları gelişebilir.
6- Dişeti kanaması:
7- Yanaklarda irritasyon (tahriş):Kasların aşırı faaliyeti sonucu, diş lerin birbirlerine temas ettikleri kapanış çizgisi hizasında, yanakların iç kısmında kabartı oluşabilir. Bu oluşum sonrası istemsiz yanak ısırma halleriyle karşılabilir.
8- Kas ve baş ağrısı:Özellikle şakak ve yanak bölgesindeki kasların aşırı çalışması bu bölgelerde kas ağrısına neden olabilir. Kas ağrısı zaman zaman baş ağrısı şeklinde kendini gösterebilir.
9- Çene ekleminde ağrı:
Çene eklemine aşırı yüklenilmesi nedeni ile eklemde ağrı, çıtırtı şeklinde ses ve kilitlenme olabilir.
Bu belirtiler diş gıcırdatmasının hemen başlangıcından itibaren ortaya çıkmayabilir olayın şiddetine ve süresine göre bazen yıllar sonra görülebilir. Çoğunlukla belirtilerin tümü birden olmayabilir. Bazen çok az belirti gösterebilir.
Bruksizm Tedavisi
1- Ağız içi tedaviler
Diş hekiminin yaptığı tedavide öncelikli amaç, dişler ile çene ekleminde oluşabilecek kalıcı zararları önlemek ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle ilk olarak bruksizme sebep olabilecek ağız içi problemlerin giderilmesi gerekir.
Ağızda düzgün bir kapanış sağlamak için eksik dişler tamamlanmalı, varsa eski dolgu ve kaplamalardaki hatalar düzeltilmelidir.
Gece Plağı(Bruksizm Plağı)
Daha sonra diş sıkma alışkanlığını engellemek ve ağız içi dokuları korumak için "gece plağı" denilen protezi kullanmak gerekir.
Gece plağı hastanın tercihine göre alt veya üst çene dişlerine yerleştirilecek şekilde yapılabilir.
Gece plağı sert ve yumuşak olmak üzere iki çeşittir.
Her ikisinde de amaç, diş sıkma - gıcırdatma sırasında gelen kuvveti indirgemek ve eşit kuvvet dağılımı yaparak dişler ile çevre dokuları olası hasarlardan korumaktır.
Ayrıca, gece plağı dişler arasında 1-2 mm kalınlık yaparak, düzenli kullanımda çene ve eklem kaslarındaki gerilmeyi farklı bir konuma taşır, böylece kişi gece plağı kullanmadığı zamanlarda dahi dişlerini eskisi kadar kuvvetle sıkamaz.
Gece plağı şeffaf olduğu için gün içinde de kullanılabilir, farkedilmez.
Gece plağı, diş gıcırdatması semptomatik tedavisinde kullanılan en önemli araç olmasına rağmen, tek başına yeterli olmayabilir.
Diş hekiminin yaptığı tedavide öncelikli amaç, dişler ile çene ekleminde oluşabilecek kalıcı zararları önlemek ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle ilk olarak bruksizme sebep olabilecek ağız içi problemlerin giderilmesi gerekir.
Ağızda düzgün bir kapanış sağlamak için eksik dişler tamamlanmalı, varsa eski dolgu ve kaplamalardaki hatalar düzeltilmelidir.
Gece Plağı(Bruksizm Plağı)
Daha sonra diş sıkma alışkanlığını engellemek ve ağız içi dokuları korumak için "gece plağı" denilen protezi kullanmak gerekir.
Gece plağı hastanın tercihine göre alt veya üst çene dişlerine yerleştirilecek şekilde yapılabilir.
Gece plağı sert ve yumuşak olmak üzere iki çeşittir.
Her ikisinde de amaç, diş sıkma - gıcırdatma sırasında gelen kuvveti indirgemek ve eşit kuvvet dağılımı yaparak dişler ile çevre dokuları olası hasarlardan korumaktır.
Ayrıca, gece plağı dişler arasında 1-2 mm kalınlık yaparak, düzenli kullanımda çene ve eklem kaslarındaki gerilmeyi farklı bir konuma taşır, böylece kişi gece plağı kullanmadığı zamanlarda dahi dişlerini eskisi kadar kuvvetle sıkamaz.
Gece plağı şeffaf olduğu için gün içinde de kullanılabilir, farkedilmez.
Gece plağı, diş gıcırdatması semptomatik tedavisinde kullanılan en önemli araç olmasına rağmen, tek başına yeterli olmayabilir.
2- Ağız dışı tedaviler
Tedavi sebebe yönelik yapılmalıdır. Bu nedenle hastalığın sergilediği tabloya göre gece koruyucularının yanında bazı ek tedavilerin de uygulanması gerekebilir:
- Stres terapisi (psikolog desteği)
- Rahat uyumayı sağlayıcı önlemler
- Kas gevşetici ilaç uygulaması
Tedavi sebebe yönelik yapılmalıdır. Bu nedenle hastalığın sergilediği tabloya göre gece koruyucularının yanında bazı ek tedavilerin de uygulanması gerekebilir:
- Stres terapisi (psikolog desteği)
- Rahat uyumayı sağlayıcı önlemler
- Kas gevşetici ilaç uygulaması